Code refactoring nima va nima uchun kerak?

Code Refactoring — bu mavjud dastur kodini yaxshilash jarayoni bo‘lib, uning funksionalligini o‘zgartirmagan holda ichki tuzilmasini soddalashtirish va yaxshilash demakdir. Bu kodni osonroq tushunish, sinovdan o‘tkazish va kengaytirishni maqsad qilgan muhim amaliyotdir.

Refactoring nega kerak?

• O‘qilishi oson bo‘ladi
  Toza va tushunarli kod boshqa dasturchilar (va sizning kelajakdagi o‘zingiz) uchun qulayroq bo‘ladi.

• Xatoliklarni kamaytiradi
  Yaxshi strukturaga ega kodda xatoliklar kamroq uchraydi.

• Yangi funksiyalar qo‘shishni osonlashtiradi
  Refactoring orqali kod modularlashadi, bu esa yangi imkoniyatlarni qo‘shishni soddalashtiradi.

• Texnik qarzni kamaytiradi
  “Tezroq yetkazib beraylik, keyin tozalaymiz” degan nosifatli kodni keyinchalik tuzatish shart bo‘ladi.

Refactoring misoli

Quyidagi kodni ko‘rib chiqamiz:

function calculate(d, r) {
  return d * 0.1 + r * 0.2;
}

Bu kod ishlaydi, lekin o‘qilishi qiyin. Refactoringdan so‘ng:

function calculateBonus(distance, rating) {
  const distanceBonus = distance * 0.1;
  const ratingBonus = rating * 0.2;
  return distanceBonus + ratingBonus;
}

Nima o‘zgardi?

• Parametrlar va o‘zgaruvchilarga aniq nomlar berildi.
• Har bir hisobot alohida satrda yozildi.
• Funktsiyaning maqsadi aniq bo‘ldi.

Eng mashhur refactoring texnikalari

• Extract Function — katta funksiyani kichik qismlarga ajratish
• Rename Variable — tushunarsiz nomlarni aniq nomlarga o‘zgartirish
• Inline Variable — keraksiz o‘zgaruvchilarni olib tashlash
• Replace Magic Number with Constant — 0.1, 100 kabi qiymatlarni nomlangan konstantalarga o‘zgartirish
• Simplify Conditionals — murakkab if-else bloklarini soddalashtirish

Refactoring qilishda nimalarga e’tibor berish kerak?

• Avval test yozing — kodni o‘zgartirishdan oldin testlar mavjud bo‘lishi kerak.
• Bosqichma-bosqich o‘zgarish qiling — katta o‘zgarishlar o‘rniga kichik qadamlar bilan ishlang.
• Git commit’lar bilan ishlang — har bir o‘zgarishni version control orqali nazorat qiling.

Xulosa

Refactoring bu — kodni yaxshilash san’ati. U dasturchining kasbiy saviyasini ko‘rsatadi va loyihaning uzoq umrini ta’minlaydi. Kod yozganingizda, uni keyinroq o‘zgartirish oson bo‘lishi uchun refactoring qilish odatini shakllantiring.

Toza kod — bu nafaqat ishlaydigan kod, balki tushunarli va rivojlantirishga tayyor koddir.