JavaScriptning backend qiroli

1. Node.js nima?

Node.js — bu JavaScript runtime muhiti bo‘lib, V8 JavaScript dvigatelida ishlaydi va server tomonida JavaScript kodini bajarishga imkon beradi. U asinxron, event-driven va non-blocking arxitekturaga ega bo‘lib, yuqori samaradorlik va tezlik bilan ishlaydi.

2. Node.js ning asosiy xususiyatlari

• Asinxron va Event-driven: Callback funksiyalar orqali ma’lumotlarni bloklamasdan qayta ishlaydi.
• Non-blocking I/O: Input va output operatsiyalari asosiy threadni bloklamaydi.
• Single-threaded: Bitta thread asosida ishlaydi, lekin asynchronous event loop yordamida bir nechta ishlarni parallel bajarishi mumkin.
• NPM (Node Package Manager): Katta kutubxona ekotizimi mavjud.
• Cross-platform: Windows, MacOS va Linuxda ishlaydi.

3. Node.js ni o‘rnatish

Node.js ni o‘rnatish uchun rasmiy sayt ga kiring va operatsion tizimingizga mos versiyani yuklab oling.

O‘rnatilganligini tekshirish:

node -v  # Node.js versiyasini tekshirish
npm -v   # NPM versiyasini tekshirish

4. Birinchi node.js dasturingiz

app.js faylini yaratib, quyidagi kodni yozing:

console.log("Hello, Node.js!");

Keyin terminalda quyidagi buyruqni bajaring:

node app.js

5. Node.js da modul tushunchasi

Node.js modullari orqali kodni qayta foydalanish va tartibli tuzilma yaratish mumkin.

Modul yaratish:

math.js faylini yaratamiz:

function add(a, b) {
    return a + b;
}

module.exports = { add };

Modulni import qilish:

const math = require("./math");
console.log(math.add(5, 3)); // 8

6. Node.js da asinxron kod va promislar

Node.js asinxron kod yozishga imkon beradi. Masalan, fs modulidan foydalanib fayl o‘qish:

const fs = require("fs");

fs.readFile("example.txt", "utf8", (err, data) => {
    if (err) {
        console.error("Faylni o‘qishda xatolik: ", err);
        return;
    }
    console.log("Fayl mazmuni:", data);
});

Promislar bilan asinxron kod

const fs = require("fs/promises");

async function readFile() {
    try {
        const data = await fs.readFile("example.txt", "utf8");
        console.log("Fayl mazmuni:", data);
    } catch (err) {
        console.error("Xatolik yuz berdi:", err);
    }
}

readFile();

7. Xulosa

Node.js — bu yuqori samaradorlikka ega, tezkor va skalab qilinadigan serverlarni yaratish uchun ajoyib texnologiya. Uning asinxron va event-driven arxitekturasi uni real vaqtda ishlovchi dasturlar uchun ideal qiladi. Siz endi Node.js asoslari bilan tanishdingiz va undan web server yaratish, modullarni ishlatish hamda asinxron kod yozishda foydalanishingiz mumkin!